Kolaylaştırılmış Birleşme

Demir Hukuk Bürosu | Av. Büşra ERTAŞ

1. Giriş 

Şirketler; rekabeti azaltmak, çeşitli alanlardaki sektörel güçlerini birleştirmek, marka değerinden faydalanmak, şirketlerindeki kâr-zarar oranını dengelemek gibi çeşitli sebeplerle birleşmeye karar verebilirler. Birleşme, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK” veya “Kanun”) madde 136 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. TTK’nin 136. maddesi uyarınca şirketler; bir şirketin diğerini devralması (“devralma şeklinde birleşme”) veya yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri (“yeni kuruluş şeklinde birleşme”) yoluyla birleşebilmektedirler.

Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, katılan (“devrolunan”) şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir.

Birleşme işlemiyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır ve bu işlem neticesinde devrolunan şirket sona ererek ticaret sicilinden silinir. Diğer bir ifadeyle birleşme işleminin tesciliyle birlikte devrolunan şirket infisah etmektedir.

Kanun, şirketlerin yalnızca aşağıda belirtilen şekillerde birleşebileceklerini öngörmektedir:

• Sermaye şirketleri;
  1. Sermaye şirketleriyle,
  2. Kooperatiflerle
  3. Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle;
• Şahıs şirketleri;
  1. Şahıs şirketleriyle,
  2. Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,
  3. Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle;
• Kooperatifler;
  1. Kooperatiflerle,
  2. Sermaye şirketleriyle ve
  3. Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle birleşebilmektedir.

1. Genel Olarak Kolaylaşmış Birleşme

TTK uyarınca sermaye şirketleri kural olarak normal birleşme sürecini uygulamak durumunda iken istisnai olarak belirli şartların sağlanması durumunda kolaylaştırılmış usulde de birleşebilirler.

İşbu yazımızın konusunu oluşturan Sermeye Şirketlerinin Kolaylaştırılmış Şekilde Birleştirilmesi hususu Kanun’un 155. ve 156. maddeleri ile mevzuatta yerini almaktadır.

Bu noktada öncelikle belirtmek gerekir ki Kanun’un 155. madde başlığından ve madde metninden de açıkça anlaşılacağı üzere kolaylaşmış birleşme işlemi yalnızca sermaye şirketlerinin birleşmesinde mümkün kılınmıştır. Madde gerekçesinde de “bu hükmün kıyas yoluyla şahıs şirketlerine uygulanamayacağı” ve “birleşmenin, alacaklıların haklarının zarara uğraması olasılığı yoksa kolaylaşabileceği” ifade edilmiştir. Bu kapsamda şartları varsa Kanun koyucu, birleşme sözleşmesini yeterli bularak birleşme raporuna, birleşmenin denetlenmesine, inceleme hakkı sağlanmasına, hatta bunların genel kurulun onayına sunulmasına gerek görmemiş ve bu işlemlerin yapılıp yapılmamasını birleşmeye taraf şirketlere bırakmıştır.

Kolaylaşmış birleşme işlemi ile amaçlananın; işlemlerin güvenli ve şeffaf bir şekilde yapılması ve nispeten daha basit işlemler zinciri içinde tamamlanması olduğu söylenebilir. Bu işlemin temelinde, birbirlerine tamamen yabancı iki şirketin birleşmesi durumunda oluşabilecek risklerin, birbirine çok yakın olan şirketlerin birleşmesinde hiç veya çok önemsiz olması olgusu yatmaktadır.

1. Şartları

Her sermaye şirketi, başka bir sermaye şirketi ile kolaylaştırılmış usulde birleşme işlemi gerçekleştiremeyip birleşmeye taraf şirketlerin TTK’nin 155. maddesinde öngörülen şartların sağlıyor olması gerekmektedir. Şöyle ki;

• (i) Devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına veya (ii) Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına, sahiplerse sermaye şirketleri kolaylaştırılmış düzene göre birleşebilirler. (TTK m. 155/1)

Ya da

• Devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına sahipse, azınlıkta kalan pay sahipleri için; (i) Devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, Kanun’un 141. maddesine göre şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık verilmesinin önerilmiş olması ve (ii) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması hâlinde birleşme kolaylaştırılmış usulde gerçekleşebilir. (TTK m. 155/2)

1. Sağladığı Kolaylıklar

Birleşmeye katılan ve TTK madde 155/1’de öngörülen şartlara uyan sermaye şirketlerinin birleşme sözleşmesinde; şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları, devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları, şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini, birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri ile ilgili kayıtlara yer verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Aynı şekilde bu sermaye şirketleri, Kanun’un 147. maddesinde öngörülen birleşme raporunu düzenlemeye ve 149. maddesinde düzenlenen inceleme hakkını sağlamakla yükümlü olmadıkları gibi, birleşme sözleşmesini 151. madde uyarınca genel kurulun onayına da sunmayabilirler.

Birleşmeye katılan ve TTK madde 155/2’de öngörülen şartlara uyan sermaye şirketlerinin birleşme sözleşmesinde ise sadece, Kanun’un 147/2. maddesinin (a), (b) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiş bulunan; birleşmenin amacı ve sonuçları, birleşme sözleşmesi, gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı, birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği kayıtlarına yer verilir.

TTK madde 155/1 düzenlemesine benzer olarak bu şirketler de 147. maddede öngörülen birleşme raporunu düzenlemeye ve birleşme sözleşmesini 151. madde gereğince genel kurula sunmaya da zorunlu değildirler. Ancak Kanun’un 149. maddesinde öngörülen inceleme hakkının, birleşmenin tescili için ticaret siciline yapılan başvurudan otuz gün önce sağlanmış olması gerekmektedir.

1. Sonuç

Kolaylaştırılmış birleşme işlemi ile Kanun koyucu; birleşme sözleşmesinin daha basit ve kısa bir şekilde düzenlenebilmesi, birleşme raporunun hiç tanzim edilmemesi, (TTK madde 155/1 kapsamında yapılan birleşmelerde) ortaklara ve menfaati bulunan kişilere inceleme hakkının sağlanmasından yükümlü olunmaması ve birleşme sözleşmesinin genel kurul yerine yönetim organı tarafından onaylanmasına imkân vermiştir. Bu sayede daha kapsamlı belgeleme ve prosedür adımları gerektiren normal birleşme prosedürüne göre sürecin basitleştirilmesi sağlanmaktadır.

İşbu yazımız ile özetlenen kolaylaştırılmış birleşme prosedürü, ticaret hukuku bakımından şirketlerin izleyebileceği adımlar hakkında bilgiler içerse de şirketlerin sektörel veya tabi oldukları özel mevzuatlar sebebiyle farklı birleşme usulleri bulunabilir. Bu sebeple şirket birleşmelerinde bu genel bilgilerin yanında mutlaka detaylı olarak incelenerek sürecin tasarlanması gerekmektedir.